Μύθοι και Πραγματικότητες για τις Διατροφικές Διαταραχές

zούμε σε μια εποχή όπου η εξωτερική εμφάνισή φαίνεται να έχει κυρίαρχο ρόλο στη ζωή μας. Τα τελευταία χρόνια σημειώνεται αύξηση των κρουσμάτων ανορεξίας, η οποία βάσει ερευνών είναι η τρίτη συχνότερη νόσος στα έφηβα κορίτσια και το τρίτο συχνότερο ψυχιατρικό νόσημα με τη μεγαλύτερη θνητότητα σε άτομα κάτω των 25. Η βουλιμία πλησιάζει το 10% σε έφηβες και παρουσιάζεται αυξημένη και στους άνδρες. Στην Κύπρο, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, το ποσοστό εμφάνισης των διατροφικών διαταραχών είναι κατά 35% αυξημένο στα παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες.
Ο όρος Διατροφικές Διαταραχές (ΔΔ) προϋποθέτει την υπερβολική ανησυχία για τον έλεγχο του σωματικού βάρους και της εικόνας του σώματος μαζί με ένα ανεπαρκές και ανθυγιεινό πρότυπο κατανάλωσης φαγητών. Οι διατροφικές διαταραχές, συμπεριλαμβάνουν την νευρική ανορεξία, την νευρική βουλιμία και την διαταραχή υπερφαγίας. Αποτελούν ψυχολογικές διαταραχές που σχετίζονται με ακραίες διαταραχές στην συμπεριφορά της διατροφής. Ένας έφηβος με ανορεξία αρνείται να διατηρήσει κανονικό σωματικό βάρος. Ένα άτομο με βουλιμία έχει επανειλημμένα επεισόδια υπερβολικής κατανάλωσης φαγητού ακολουθούμενων από καταναγκαστικές συμπεριφορές όπως εμετό ή χρήση καθαρτικών για να απαλλάξει το σώμα του/της από το φαγητό. Η υπερφαγία χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη υπερκατανάλωση τροφής.

Τι προκαλεί τις ΔΔ σε Έφηβους;
Δεν υπάρχει ξεκάθαρη αιτία εμφάνισης ΔΔ. Ερευνητικά δεδομένα συνδέουν τις ΔΔ με έναν συνδυασμό παραγόντων, όπως οι οικογενειακές σχέσεις, τα ψυχολογικά προβλήματα καθώς και γενετικούς παράγοντες. Επιπλέον, η χαμηλή αυτοεκτίμηση στους εφήβους και η διαρκής ενασχόληση με το να έχουν λεπτό σώμα φάνηκαν να σχετίζονται με τις ΔΔ.
Η σημασία της διατροφής για τη γυναικεία ταυτότητα, ο ρόλος της οικογένειας και της κοινωνικής τάξης για τη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων και των αντιλήψεων για το ιδανικό σωματικό βάρος καθώς και η χρήση του ελέγχου της διατροφής ως υποκατάστατου για τον αυτοέλεγχο σε άλλους τομείς, είναι παράγοντες που, επίσης, φάνηκαν να σχετίζονται άμεσα με τις διαταραχές στην πρόσληψη τροφής στην εφηβεία.
Μερικές φορές, η συμμετοχή σε ένα άθλημα όπως το μπαλέτο, η γυμναστική ή το τρέξιμο, όπου το να είναι το άτομο αδύνατο είναι κάτι που ενθαρρύνεται, φάνηκε να σχετίζεται με τις ΔΔ στην εφηβεία. Έρευνες, επίσης, εντόπισαν συσχέτιση μεταξύ της ανορεξίας και εμμονής με τελειομανία – την ανησυχία για τα λάθη, τα υψηλά προσωπικά πρότυπα και τις υψηλές προσδοκίες, και την κριτική των γονέων.

Υπάρχουν διάφοροι μύθοι που πλαισιώνουν τις διατροφικές διαταραχές. Για να τις καταλάβουμε καλύτερα και να δουλέψουμε κατάλληλα τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και παρέμβασης είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις αντίστοιχες πραγματικότητες:

Οι ΔΔ δεν είναι ασθένεια:
Οι ΔΔ είναι σύνθετες ιατρικές / ψυχιατρικές ασθένειες. Ταξινομούνται ως ψυχικές ασθένειες στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Διαταραχών Ψυχικής Υγείας της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-IV), θεωρούνται συχνά ότι έχουν βιολογική βάση και συνυπάρχουν με άλλες ψυχικές ασθένειες όπως κατάθλιψη, άγχος , ή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Οι ΔΔ είναι ασυνήθιστες:
Είναι κοινές. Η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία και η διαταραχή υπερφαγίας παραμένουν σταθερές σε συχνότητα τις τελευταίες δεκαετίες με πιθανή αύξηση στον αριθμό 15-19χρονων αγοριών που διαγιγνώσκονται με διατροφικές διαταραχές. Η συχνότητα εμφάνισης διατροφικών διαταραχών σε εφήβους αντιστοιχεί στο περίπου 13% του πληθυσμού, από τους οποίους το 0,8-1,7% πληροί τα κριτήρια για νευρική ανορεξία, το 0,8-2,6% για νευρική βουλιμία, το 2,3-3% για διαταραχή υπερφαγίας και το υπόλοιπο ποσοστό για το κατώτατο όριο ή μη τυπικές διατροφικές διαταραχές.

Βιβλιογραφία 
Άντρεα Μακρή, Εγγεγραμμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, Αρ. Άδειας: 272
Χριστίνα Αρχοντούς, Εγγεγραμμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, Αρ. Άδειας: 627
Πηγές:
Carr, A. (2009). What works with children, adolescents and adults? A review of research on
the effectiveness of psychotherapy. In Taylor & Francis, New York: Routledge.
Mairs, R. & Nicholls, D. (2016). Assessment and treatment of eating disorders in children and
adolescents. Archives of Disease in Childhood, 101, 1168-1175.
NEDA Educator Toolkit (2018). Retrieved from https://www.nationaleatingdisorders.org/
Neumark-Sztainer, D., Wall, M., Guo, J., Story, M., Haines, J. & Eiserberg, M. (2006). Obesity,
Disordered Eating, and Eating Disorders in a longitudinal study of adolescents: How
do dieters fare 5 years later? Journal of the American Dietetic Association, 106,
559-568.
Patton, G.C., Coffey, C. & Sawyer, S.M. (2003). The outcome of adolescent eating disorders:
findings from the Victorian Adolescent Health Cohort Study. European Child & Adolescent Psychiatry, 12, 25–29.