Τα 8 “δημοφιλέστερα” βότανα και μπαχαρικά στην κυπριακή κουζίνα . . .
Τα βότανα και τα μπαχαρικά έχουν ενταχθεί για τα καλά στην καθημερινότητα μας. Οι χρήσεις τους είναι πολλές, άλλοτε μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε σαν τσάι, αφέψημα, έγχυμα, βάμμα ή μυρωδικό – μπαχαρικό στα φαγητά. Χρήσεις τόσο των βοτάνων όσο και των μπαχαρικών γίνονται στην αρωματοποιία και στην φαρμακοποιία. Στην μαγειρική τα βότανα και τα μπαχαρικά «δανείζουν» τη γεύση, το χρώμα και τα σημαντικά μικροθρεπτικά συστατικά τους σε πολλά πιάτα. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το φαγητό μας «άνοστο» εάν δεν χρησιμοποιηθεί κάποιο μπαχαρικό ή βότανο.
Μαϊντανός: Η διατροφική του αξία είναι υποτιμημένη, καθώς ο μαϊντανός πολλές φορές χρησιμοποιείται σαν διακοσμητικό στα πιάτα. Οι ευεργετικές του ιδιότητες είναι αρκετές όπως τονωτικές, διεγερτικές, καθαρτικές, διουρητικές και αντισηπτικές. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη Κ, Α και Γ, ενώ είναι πολύ καλή πηγή φυλλικού οξέος. Χαρακτηρίζεται ως φυσικό διουρητικό, αφού συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργία των νεφρών. Ταιριάζει με λαχανικά, όσπρια, σάλτσες με βάση την ντομάτα, σε μπιφτέκια ή κεφτέδες, ενώ ο χυμός από μαϊντανό είναι εξαιρετικά θρεπτικός. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν τσάι.
Ρίγανη: Χρησιμοποιείται στην βοτανοθεραπεία από τους αρχαίους Έλληνες, ενώ ο Ιπποκράτης την χρησιμοποιούσε ως αντισηπτικό. Η ρίγανη έχει μια ιδιαίτερα ευχάριστη μυρωδιά και αυτό οφείλεται στην θυμόλη, το πινένιο, το λιμονένιο, την καρβοκρόλη, το οκιμένιο και το καρυοφυλλένιο, τα οποία έχουν αντιοξειδωτικές και αντιβακτηριακές ιδιότητες. Η χρήση της ρίγανης βοηθάει στην αντιμετώπιση διαταραχών του γαστρεντερικού σωλήνα, στην αθηροσκλήρωση και την οστεοπόρωση.
Θυμάρι: Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το θυμάρι για να τονώσουν την εγκεφαλική λειτουργία. Το θυμάρι έχει αντικαρκινικές ιδιότητες γιατί περιέχει αιθέρια έλαια όπως το ροσμαρινικό οξύ (rosmarinic acid) και ουρσολικό οξύ (ursolic acid). Έχει αντισπασμωδικές ιδιότητες και μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία της βρογχίτιδας, του άσθματος, στις φλεγμονές του στόματος και τις λοιμώξεις του λαιμού. Χρησιμοποιείται ως έγχυμα, βάμμα ή σιρόπι.
Δεντρολίβανο: Το δεντρολίβανο παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν για την τόνωση και την ενίσχυση της μνήμης. Έχει αντιοξειδωτικές και τονωτικές ιδιότητες, ιδιαίτερα για τη βελτίωση του ανοσοποιητικού, του κυκλοφοριακού και του πεπτικού συστήματος. Έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την ροή του αίματος στον εγκέφαλο και βοηθάει στη βελτίωση της συγκέντρωσης.
Πιπέρι: Αποτελείται από τα βασικότερα υλικά μαγειρέματος, αφού κατέχει σημαντική θέση στις κουζίνες μας, παγκοσμίως. Η χρησιμότητα του μαύρου πιπεριού δεν περιορίζεται μόνο στη γεύση. Η χρήση του πιπεριού στη διατροφή μας βελτιώνει την υγεία μας καθώς έχει αντιφλεγμονώδη δράση, βοηθάει στη ρύθμιση του καρδιακού παλμού και την πίεση του αίματος. Η συστηματική κατανάλωση πιπεριού διατηρεί τις αρτηρίες ‘ καθαρές’. Η χρήση του βοηθάει το πεπτικό σύστημα, καθώς αυξάνει τις γαστρεντερικές εκκρίσεις ενζύμων, με αποτέλεσμα να βοηθάει τη διαδικασία της πέψης. Ενώ ταυτόχρονα, μειώνει τη δημιουργία αερίων. Προτιμήστε το ολόκληρο πιπέρι αντί το τριμμένο αφού διατηρεί τις ιδιότητες του (αλέστε την ώρα που θα το χρησιμοποιήσετε). Άτομα με έλκος στομάχου ή ευερέθιστο εντέρο πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί αφού μπορεί να προκαλέσει ενοχλήσεις.
Πάπρικα: Αγαπημένο μπαχαρικό από πολλούς, η πάπρικα παρασκευάζεται από το άλεσμα της πιπεριά Capsicum σε λεπτή σκόνη. Είναι πλούσια πηγή καροτινοειδών. Η λουτεϊνη και η ζεαξανθίνη που περιέχει η πάπρικα βοηθάει την όραση και εμποδίζει τις επιβλαβής ακτίνες του ήλιου να καταστρέψουν τον ιστό των ματιών. Περιέχει βιταμίνη Α, γνωστή βιταμίνη που βοηθάει στην νυχτερινή όραση. Η πάπρικα περιέχει βιταμίνη Ε, σίδηρο, βιταμίνη Β6. Η χρήση της πάπρικας βοηθάει την απορρόφηση σιδήρου ενώ ταυτόχρονα 1 κ. σ πάπρικα καλύπτει περίπου το 10% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης σιδήρου.
Σκόρδο: Είναι ευρέως γνωστό ότι το σκόρδο βοηθάει στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Φαίνεται πως η κατανάλωση σκόρδου μειώνει την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη του αίματος, ενώ βοηθάει στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου. Η κατανάλωση σκόρδου μπορεί να μειώσει την εμφάνιση του εντερικού και στομαχικού καρκίνου. Ο Αμερικανικός Αντικαρκινικός Οργανισμός συμπεριλαμβάνει το σκόρδο στις τροφές με πιθανές αντικαρκινικές ιδιότητες. Είναι γνωστό για τις αντιμικροβιακές, αντιοξειδωτικές του ιδιότητες, ενώ ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Κανέλα: Αποτελεί για πολλούς αγαπημένη γεύση με ευχάριστη οσμή και χρησιμοποιείται τόσο στη μαγειρική, όσο και στη ζαχαροπλαστική. Η πιο γνωστή είναι η κανέλα Κεϋλάνης (από την οποία εξάγετε το αιθέριο έλαιο Cinnamon oil). Η κανέλα έχει βρεθεί ότι έχει σημαντική επίδραση στην ευαισθησία των κυττάρων του οργανισμού στην ινσουλίνη. Η ουσία που βρίσκεται στην κανέλα, η οποία ευθύνεται στην βελτίωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, είναι η MHCP (πολυμερές του μεθυλ-υδροξυ χαλκόνης). Η χρήση της κανέλας φαίνεται να βοηθάει επίσης και στην αρτηριακή πίεση ενώ μπορεί να προλάβει τη δημιουργία θρόμβων
Χρυστάλλα Κατελάρη
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc