Πώς οι διατροφικές μας συνήθειες επηρεάζουν τη διάθεσή μας;

Δεν είναι λίγα τα ρητά και οι παροιμίες που συνδέουν το φαγητό με την καλή διάθεση, το κέφι και γενικότερα τα συναισθήματα και τη ψυχολογία των ανθρώπων (πχ. «Ο έρωτας περνάει από το στομάχι», «Νηστικό αρκούδι δεν χορεύει»). Πολλές φορές το φαγητό ταυτίζεται με τις οικογενειακές συνάξεις, τα γιορτινά τραπέζια και επομένως την κοινωνική αλληλεπίδραση που έχουμε με αγαπημένα μας πρόσωπα.

Από που προκύπτει άραγε αυτή η σύνδεση του φαγητού με τη ψυχολογία μας και με ποιο τρόπο επηρεαζόμαστε από τις διατροφικές μας συνήθειες; 

Η πιο πάνω συσχέτιση φαίνεται να υφίσταται και στον επιστημονικό χώρο, αφού σύμφωνα με έρευνες ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων δηλώνει πως η διατροφή επηρεάζει την ευρύτερη ευημερία τους σε διάφορους τομείς, όπως είναι η σωματική υγεία, οι ψυχολογικές και συναισθηματικές πτυχές και οι κοινωνικές τους σχέσεις. 

Στον εφαρμοσμένο χώρο της ψυχολογίας, μια τυπική ερώτηση της πρώτης συνάντησης αφορά την όρεξη για φαγητό και αν παρατηρήθηκαν σημαντικές αλλαγές στο κομμάτι της διατροφής ή του βάρους. Το πιο πάνω συμβαίνει διότι οι έντονες διακυμάνσεις στη διατροφή (πχ. απώλεια όρεξης ή υπερκατανάλωση τροφής) αποτελούν στοιχεία συμπτωματολογίας διαφόρων ψυχικών διαταραχών, όπως για παράδειγμα των καταθλιπτικών και των διατροφικών διαταραχών. Ακόμη, σε ακραίες περιπτώσεις όπως είναι οι συνθήκες πείνας και η υπερβολική στέρηση του φαγητού, αυξάνονται τόσο τα επίπεδα άγχους, όσο και ο κίνδυνος για ψυχική ασθένεια. 

Πέραν από τις παραπάνω συνθήκες, οι διατροφικές μας επιλογές δύναται να επηρεάσουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ευημερία μας και να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διάθεσή μας.

Υπάρχουν άραγε τρόφιμα που να συνδέονται με την κακή διάθεση; Έρευνες δείχνουν πως τα τρόφιμα που είναι φτωχά σε θρεπτικές ουσίες (τηγανιτά, λουκάνικα, κορεσμένα λίπη κτλ.) έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης. Επιπλέον, πολλά άτομα επιλέγουν ακραίες μεθόδους και δημοφιλείς διαιτητικές συνταγές για την απώλεια βάρους, ωστόσο ακόμη και αν βοηθήσουν στη μείωση του βάρους δεν σημαίνει ότι ωφελούν την ευρύτερη ευεξία του σώματος και του μυαλού.  

Αντιθέτως, υπάρχουν τρόφιμα που έχουν συσχετιστεί με την ευεξία και την καλή διάθεση. Μια διατροφή εμπλουτισμένη με λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, όσπρια και τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3, φαίνεται να συμβάλλουν στην μείωση της φλεγμονής του οργανισμού, να είναι επωφελής για την υγεία της καρδιάς και να μας προστατεύουν από δυσάρεστα συναισθήματα.

Συμπερασματικά, μια ισορροπημένη και ενδελεχής διατροφή που ακολουθεί κατά κύριο λόγο τα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής μπορεί να ενισχύσει τόσο την σωματική μας υγεία όσο την ψυχολογική μας κατάσταση.

Έλενα Φρίξου

Ειδικευόμενη Σχολική Ψυχολόγος

Βιβλιογραφία:

Martin, M. S., Maddocks, E., Chen, Y., Gilman, S. E., & Colman, I. (2016). Food insecurity and mental illness: disproportionate impacts in the context of perceived stress and social isolation. Public health, 132, 86-91.

Sánchez-Villegas, A., Martínez-González, M. A., Estruch, R., Salas-Salvadó, J., Corella, D., Covas, M. I., & Pintó, X. (2013). Mediterranean dietary pattern and depression: the PREDIMED randomized trial. BMC medicine, 11(1), 208.

Sánchez-Villegas, A., Toledo, E., De Irala, J., Ruiz-Canela, M., Pla-Vidal, J., & Martínez-González, M. A. (2012). Fast-food and commercial baked goods consumption and the risk of depression. Public health nutrition, 15(3), 424-432.

Ares, G., de Saldamando, L., Giménez, A., Claret, A., Cunha, L. M., Guerrero, L., & Deliza, R. (2015). Consumers’ associations with wellbeing in a food-related context: A cross-cultural study. Food Quality and preference, 40, 304-315.

Rozin, P. (2005). The meaning of food in our lives: a cross-cultural perspective on eating and well-being. Journal of nutrition education and behavior, 37, S107-S112.

Macht, M. (2008). How emotions affect eating: a five-way model. Appetite, 50(1), 1-11.